.. เล่าเฒ่าที่รู้ .. "สี่แผ่นดิน" ตอนที่ ๖

แถวเต๊ง

.. เมื่อผ่านเข้าประตูศรีสุดาวงศ์ มาระยะหนึ่งพลอยสังเกตเห็นอาคารริมทางเดินเป็นตึกแถว ๒ ชั้น ยาวติดต่อกันแบ่งเป็นห้อง ๆ เมื่อพลอยถามแม่แช่มถึงตึกที่ว่านี้ แม่แช่มก็ตอบสัน ๆ ว่า "แถวเต๊ง"

.. อาคารที่เรียกว่า "แถวเต๊ง" นี้เป็นที่อยู่ของพนักงานที่ทำหน้าที่ต่าง ๆ ภายในเขตพระราชสำนักฝ่ายใน สมัยรัตนโกสินทร์ สร้างเป็นอาคารแถวทิมชันเดียวก่ออิฐถือปูน ยังไม่เรียกว่า "แถวเต๊ง" ครั้นถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดให้ปรับปรุงใหม่เปลี่ยนเป็นอาคาร ๒ ชั้น ชั้นล่างเป็นตึก ชั้นบนเป็นไม้ หลังคามุงกระเบื้องดินเผา แบ่งส่วนเป็นห้อง ๆ ด้วยฝาไม้ มีระเบียงโปร่งด้านหน้า ชาววังเรียกอาคารลักษณะนี้ว่า "แถวเต๊ง" สันนิษฐานว่า น่าจะเพี้ยนมาจากการเรียกของช่างชาวจีนที่เรียก
เรือน ๒ ชั้นนี้ว่า "เล่าเต๊ง"

.. แถวเต๊งในพระราชสำนักฝ่ายใน มีทั้งหมด ๕ แถว คือ แถวเต๊งด้านทิศตะวันตก และแถวเต๊งด้าทิศตะวันออก แถวเต๊ง ๒ แถวนี้ พระบามสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดให้เปลี่ยนแปลงจากอาคารแถวทิมชั้นเดียว เต๊งแถวท่อ เต๊งแดง และเต๊งแถวนอก
ทั้ง ๓ เต๊งนี้ เป็นเต๊งสร้างขึ้นใหม่ ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว อยู่ด้านทิศใต้ของพระบรมมหาราชวัง
ที่เรียกเต๊งแถวท่อเพราะสร้างขึ้นตามแนวท่อที่ชักน้ำจากแม่น้ำเจ้าพระยาเข้ามาใช้ในพระบรมมหาราชวัง และที่เรียกว่าเต๊งแดง
ก็เพราะทาด้วยสีแดง ส่วนเต๊งแถวนอก เป็นเต๊งที่อยู่ระหว่างเต๊งแถวท่อและเต๊งแดง เต๊งทั้งหมดรวมเรียกว่า "แถวเต๊ง"

.. ภาพโดยรวมแล้ว แถงเต๊งจึงเป็นอาคารสูง ๒ ชั้น โอบล้อมพระราชสำนักฝ่ายในอยู่ทั้งด้านทิศตะวันออก ทิศตะวันตก และทิศใต้ แถวเต๊งเป็นที่อยู่ของพนักงานหน้าที่ต่าง ๆ ซึ่งมีจำนวนเพิ่มขึ้นทุกรัชกาล จึงเป็นสถานที่ที่มีผู้คนอาศัยอยู่อย่างแออัดคับคั่ง ดังที่ผู้ประพันธ์บรรยายบรรยากาศแถวเต๊ง โดยผ่านความนึกคิดของพลอยว่า "ตามแถวเต๊งนั้นมีคนอยู่เต็มไปหมดไม่มีที่ว่าง"



ปล. ความหมายของรูปภาพ "แถวเต๊ง" ที่นำมาแสดงเรื่องจริงของจริง "สี่แผ่นดิน" เล่าเฒ่าที่รู้ ตอนที่ ๖ โดย.. ลุงใหญ่

.. แถวเต๊ง เดิมเป็นอาคารแถวทิมชั้นเดียวตั้งอยู่ขอบเขตพระราชฐานชั้นในทั้งด้านทิศตะวันออก ทิศตะวันตก และทิศใต้ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงโปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นเพื่อกั้นเขตพระราชฐานชั้นในกับพระราชฐานชั้นนอกด้านทิศใต้ และใช้เป็นที่อยู่ของผู้ปฏิบัติงานในเขตพระราชฐานชั้นใน เช่นข้าหลวง คุณพนักงาน คุณห้องเครื่อง คุณเฒ่าแก่ ฯลฯ แถวเต๊งในพระราชฐานชั้นในมีสามแถวดังนี้
.. แถวเต๊งนอกในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้ปรับปรุงแถวเต๊งท่อและเต๊งด้านกลาง นอกจากนี้ยังโปรดเกล้าฯ ให้สร้างแต๊งแถวนอกดังกล่าวนี้ขึ้นใหม่ ทางทิศใต้ของเขตพระราชฐานชั้นใน ลักษณะแถวเต๊งนอกเป็นอาคารก่ออิฐปูนสูงสองชั้น หลังคามุงกระเบื้องมอญทรงสูง ลักษณะทางสถาปัตยกรรมเป็นแบบวิคตอเรียน มีโถงทางเข้าร่วมกันแต่ละคู่ที่ชั้นล่าง ประตูทางเข้าร่วมทำเป็นซุ้มโค้ง มีบันไดภายในเชื่อมชั้นล่างและชั้นบน มีการตกแต่งตอนมุมของอาคารเป็นเสาอิงเซาะร่อง มีบัวหัวเสาเป็นแบบตะวันตก ตอนหักมุมของอาคารทำเป็นรูปจั่วแบบตะวันตก (pediment) ตรงกลางมีลายปูนปั้นรูปวงกลมแถวเต๊งกลาง หรือโรงเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบหรือเต๊งท่ออาณาเขตตั้งแต่เต๊งแดงถึงเต๊งท่อ เป็นที่พำนักข้าราชบริพารและข้าราชการฝ่ายใน ปัจจุบันเป็นที่ทำการโรงเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบ มี 75 ห้อง แถวเต๊งท่อเป็นอาคารสูงสองชั้น โครงสร้างก่ออิฐถือปูน แบ่งห้องพักเป็นคู่ ๆ มีสถาปัตยกรรมแบบเดียวกันแถวเต๊งกลาง สันนิษฐานว่าปรับปรุงขึ้นพร้อมกันในสมัยรัชกาลที่ 5


เรื่องจริงของจริงใน "สี่แผ่นดิน" ตอนที่ ๖

โดย.. ลุงใหญ่
๒๐ มกราคม ๒๕๕๖


** เนื้อหาสาระของความคิดนั้น จะผิด ถูก ตรง ไม่ตรง
ดี ไม่ดี อย่างไร ก็เป็นเรื่องของความคิด

และขึ้นอยู่ที่ผู้อ่านว่าจะตัดสินอย่างไร เป็นสิทธิส่วนบุคคล

ลุงใหญ่ บันทึกไว้เพื่อกันลืมเท่านั้น 
มิได้ตั้งใจจะสอนอะไรกับใครๆ ทั้งสิ้นครับ **