"เล่าเฒ่า..ที่รู้" เรื่อง ดอกชมนาด
ชื่อไทย: ชมนาด หรือชื่ออื่น ๆ คือ ชำมะนาด ชำมะนาดกลาง ชำมะนาดฝรั่ง ดอกข้าวใหม่ อ้มส้าย
- มีถิ่นกำเนิดเอเชียเขตร้อน เช่นอินโดนีเซีย มาเลเซีย ในประเทศไทยพบได้ทั่วไปทุกภาค
การขยายพันธุ์เมล็ด , การตอนกิ่ง
- ลักษณะทั่วไป : เป็นไม้เถาหรือไม้รอเลื้อย สามารถเลื้อยทอดพาดพันสิ่งอื่นๆ เช่น รั้ว ซุ้ม และค้างไปได้ไกล และเจริญเติบโตเป็นไม้พุ่มเตี้ย สูง .50-1.0 เมตร โดยอาศัยการยึดเกี่ยวของกิ่งก้านด้วยกันเอง เนื้อไม้แข็ง แตกกิ่งก้านออกเป็นเถาเล็กๆ จำนวนมากในแต่ละต้น ทุกส่วนมีน้ำยางสีขาวคล้ายน้ำนม
- ต้นอ่อน หรือ เถาอ่อนเปลือกสีเขียวหรือเทาอมเขียว ต้นแก่หรือต้นที่มี อายุมาก เปลือกสีเทาเข้ม แตกเป็นสะเก็ด และหลุดล่อนออกเป็นแผ่นบางๆ
- เป็นพืช ใบเดี่ยว ออกเรียงตรงกันข้าม รูปรีหรือรูปไข่หรือรูปขอบขนาน ปลายเป็นติ่งแหลม
- โคนสอบมน ขอบใบเรียบ ผิวใบสีเขียวเข้มเป็นมัน เนื้อใบบาง เส้นแขนงใบ 10-12 คู่ ใบกว้าง 8-10 เซนติเมตร ยาว 12-16 เซนติเมตร ก้านใบยาว 1.0-1.5 เซนติเมตร
- มีดอกเดี่ยว สีขาว หรือ สีครีมอมเขียว มีกลิ่นหอม ออกเป็นช่อๆกระจุกตามซอกใบใกล้ปลายกิ่งและปลายกิ่ง ช่อละ 10-25 ดอก กลีบเลี้ยง 5 กลีบสีเขียว โคนเชื่อมติดกัน
- ปลายแยกออกเป็น 5 กลีบ ปลายกลีบเรียวแหลม กว้าง 0.2-0.3 เซนติเมตร ยาว 0.4-0.5 เซนติเมตร กลีบดอก 5 กลีบ
- โคนเชื่อมติดกันเป็นรูปถ้วยตื้นๆ ปลายแยกออกเป็น 5 กลีบ ปลายกลีบบิดม้วนแหลม กลีบดอกสีขาวหรือครีมอมเขียวบอบบาง กว้าง 0.4-0.6 เซนติเมตร ยาว 0.8-1.2 เซนติเมตร มีเกสรอยู่กลาง
- ดอกเป็นรูปกรวยแหลม เกสรเพศผู้ 5 อัน ที่โคนก้านเกสรมีเม็ดเล็กๆ สีขาว 5 เม็ด
- เกสรเพศเมียมี 2 ช่องติดกัน ดอกบานเต็มที่กว้าง 1.2-1.8 เซนติเมตร ออกดอกตลอดปี
- ผลอ่อนรูปกรวยหรือดอกบัวตูม ปลายแหลม เมื่อแก่จะแตกออกเป็น 2 พู โคนติดกัน รูปร่างคล้ายเขาวัว
- มองดูเหมือนเป็นฝัก 2 ฝัก ภายในผลมีเนื้อนุ่ม เมื่อแก่จัดจะแห้งและแตกออกตามแนวร่องผล ภายในมีเมล็ดหลายเมล็ด
- เมล็ดมีขนาดเล็กรูปไข่ ปลายแหลมสีน้ำตาล ส่วนปลายมีขนหรือเส้นใยสีขาวเล็กๆ ติดอยู่เป็นกระจุก
- ดอกชมนาดมีประโยชน์ นิยมปลูกเป็นไม้ดอกไม้ประดับโดยให้เลื้อยไต่คลุมซุ้มหรือค้างที่สร้างขึ้นเพื่อทำเป็นที่นั่งพักผ่อนให้ร่มเงาและความร่มรื่นได้ดี
- เนื่องจากมีใบขนาดใหญ่และดก ดอกมีกลิ่นหอมแรงเป็นพิเศษในช่วงเวลาเย็นหรือพลบค่ำกลิ่นหอมคล้ายกลิ่นใบเตยหอม หรือกลิ่นข้าวหอมที่สุกใหม่ๆ ดอกทยอยบานและบานทนหลายวัน
- มีสรรพคุณทางยา ยางใช้ใส่แผลสดสมานแผลและห้ามเลือด เป็นยาถ่ายอย่างแรง กระตุ้นกล้ามเนื้อ เพิ่มความดันโลหิต ดอกใช้อบแป้งร่ำ ทำเครื่องหอม
- การเก็บดอกจะต้องระมัดระวังอย่าให้กลีบดอกช้ำ เพราะจะทำให้มีกลิ่นเหม็นแทนกลิ่นหอม
โดย.. ลุงใหญ่
2 กันยายน 2557
